Przemoc Ekonomiczna: 12 znaków że możesz być jej ofiarą
Przemoc ekonomiczna to jedna z mniej oczywistych, ale niezwykle szkodliwych form przemocy, która może występować w relacjach rodzinnych i partnerskich. Czym tak naprawdę jest? Jak ją rozpoznać i dlaczego tak ważne jest świadome reagowanie na jej przejawy? W tym artykule przyjrzymy się bliżej temu problemowi.
Czym jest przemoc ekonomiczna?
Przemoc ekonomiczna polega na wykorzystywaniu pieniędzy lub innych wartości materialnych jako narzędzia kontroli i dominacji. Sprawca używa swojej pozycji ekonomicznej do podporządkowania ofiary, co prowadzi do jej uzależnienia od dochodów lub majątku. To uzależnienie może występować w różnych formach – od uniemożliwienia zarobkowania po manipulowanie wydatkami czy pozbawianie dostępu do wspólnych środków materialnych.
Czy wiesz, aż 22% kobiet w Polsce nie ma własnych dochodów? Ta statystyka ilustruje, jak wiele osób może być narażonych na przemoc ekonomiczną, ale problem dotyczy również kobiet, które teoretycznie są finansowo niezależne. W takich przypadkach sprawca stosuje manipulację, by ofiara czuła się całkowicie od niego uzależniona lub by miała poczucie, że bez niego nie da sobie rady.
Najczęstsze objawy przemocy ekonomicznej
Rozpoznanie przemocy ekonomicznej może być trudne, ponieważ wiele jej przejawów jest subtelnych i może wydawać się normą w danej rodzinie. Warto jednak zwrócić uwagę na poniższe zachowania sprawcy:
Pozbawianie środków do życia – sprawca nie daje pieniędzy na podstawowe potrzeby, takie jak żywność, odzież czy opłaty.
Okradanie rodziny – zabieranie pieniędzy jawnie lub po kryjomu, często w celu finansowania własnych uzależnień, np. hazardu czy alkoholu.
Ograniczanie dostępu do pieniędzy – wyliczanie pieniędzy na zakupy, rachunki czy inne wydatki. Sprawca może również zabierać karty kredytowe lub blokować dostęp do konta bankowego.
Kontrolowanie wydatków – krytykowanie każdego zakupu, np. stwierdzeniami: „Za dużo wydajesz na jedzenie i ubrania dla dzieci”.
Ograniczanie dostępu do wspólnych dóbr materialnych – np. zakazywanie korzystania z mieszkania, samochodu czy telefonu.
Obniżanie wartości zarobków partnerki – lekceważenie jej dochodów, np. przez pogardliwe komentarze typu: „Zarabiasz na waciki”.
Podważanie zdolności do samodzielnego życia – manipulacyjne komunikaty, takie jak: „Beze mnie nie zarobiłabyś ani grosza”, które sprawiają, że ofiara traci wiarę w siebie.
Zastraszanie – grożby, że w przypadku odejścia ofiara zostanie bez środków do życia lub że sprawca oszuka sąd w sprawie alimentów.
Przerzucanie odpowiedzialności finansowej na ofiarę – sprawca może manipulować, mówiąc np.: „Bez ciebie nie przeżyję” lub „Odejdź, a skazujesz mnie na bezdomność”.
Przekupywanie dzieci – kupowanie prezentów dzieciom, by wywołać u ofiary poczucie winy, że bez sprawcy nie będzie w stanie zapewnić im odpowiedniego standardu życia.
Obniżanie poczucia wartości ofiary – komunikaty typu: „Ty się do niczego nie nadajesz” lub „Nikt cię nie zatrudni”.
Budowanie poczucia wszechmocy sprawcy – przypominanie, że to on zapewnia rodzinie życie na odpowiednim poziomie i że bez niego wszyscy by sobie nie poradzili.
Mechanizmy budowania zależności
Przemoc ekonomiczna działa na podobnych zasadach jak inne formy przemocy – sprawca stopniowo osłabia poczucie wartości ofiary i buduje jej przekonanie o własnej bezradności. W tym przypadku pieniądze i dobra materialne są używane jako główne narzędzia kontroli. Ofiara często zaczyna wierzyć, że bez wsparcia sprawcy nie jest w stanie funkcjonować, co dodatkowo pogłębia jej uzależnienie.
Dlaczego warto szukać pomocy?
Przemoc ekonomiczna może mieć długotrwałe konsekwencje dla ofiary, w tym problemy finansowe, obniżoną samoocenę i trudności w odbudowie niezależności. Dlatego tak ważne jest, by rozpoznać jej przejawy i odpowiednio reagować. Jeśli zauważasz takie zachowania w swoim życiu lub życiu bliskiej osoby, warto skontaktować się z organizacjami wspierającymi ofiary przemocy.
Przemoc finansowa: gdzie szukać pomocy w UK?
W Anglii i Walii przemoc finansowa jest przestępstwem. Więcej informacji na ten temat znajdziesz tutaj i tutaj. Jeśli doświadczasz przemocy ekonomicznej, możesz starać się o angielski zakaz zbliżania (non-molestation order) lub nakaz opuszczenia lokalu przez sprawcę (occupation order).
Pamiętaj, że przemoc domowa może dotknąć każdego, również Ciebie. Jeśli czujesz, że w Twoim związku coś nie gra, jeśli obawiasz się reakcji partnera, jeśli nie możesz być sobą w obecności partnera, być może doświadczasz przemocy domowej. Przemoc domowa to nie tylko przemoc fizyczna, ale też przemoc psychologiczna, ciągła krytyka, kontrola i chorobliwa zazdrość, słowa, które ranią… Nie czekaj. Jeśli podejrzewasz, że doświadczasz przemocy domowej, warto szukać pomocy. Informacje, kto może Ci pomóc znajdziesz tutaj.
